Februari
2023 Inzicht
Reinoud Schaatsbergen in Stedebouw & Architectuur

'Wij zijn het risico'

We komen met grootse plannen en ambitieuze programma’s die het tij moeten keren. Toch vergeten we keer op keer misschien wel de belangrijkste factor: de mens. Wat wil de bewoner, de zorgbehoevende, de voetganger? Angelique Bellemakers, stadsgezant van gemeente Eindhoven en adviseur social impact bij INBO, pleit voor verandering. “Men wil niet per se een walhalla; ze willen serieus genomen worden.”

Bellemakers heeft decennialang bij diverse woningcorporaties gewerkt en kwam daarbij regelmatig bij bewoners over de vloer. Dat leverde inzichten op die ‘je zelf niet had kunnen verzinnen’. Jaren later staat ze aan het roer van het Eindhovense project Space-S, dat ze in samenwerking met bewoners heeft ontwikkeld. Die participatie beschouwt zij als belangrijkste speerpunt van het project en misschien wel van alle projecten in de bouw.

Locatie, locatie, locatie

Nu hoeft niet elk project Space-S te zijn, geeft Bellemakers toe. “Belangrijk is om jezelf altijd af te vragen: welke vraag wil ik met dit project beantwoorden? Plekken zijn namelijk bepalend, net als de mensen die er komen te wonen.” Als stadsgezant streeft Bellemakers integraal gebiedsgericht werken na. Concreet vertaalt zich dat naar ontdekken wat een plek nodig heeft en daarop handelen. “Zodanig dat mensen voelen dat ze serieus genomen worden”, zegt ze. “We vinden het eng om bij mensen aan te bellen en dekken ons veelal in, maar zelfs door eens op de koffie te gaan zie je al gauw wat voor verbeteringen je kunt aanbrengen.”

Om onze traditionele processen in de bouw te doorbreken, is het volgens Bellemakers zaak dat we de voorkant van het proces goed inkleden. Ze verwijst daarbij vooral naar zorgvastgoed, omdat in deze sector een tekort aan werknemers dreigt. “Dat maakt zorg vele malen complexer dan het woningtekort”, zegt Bellemakers. “Des te meer omdat zorgvastgoed niet sec om de bewoners gaat, maar ook om zorgpersoneel. Stel je voor: als je een zorggebouw middenin het bos zet, moet je daar als medewerker ’s nachts doorheen fietsen. Op die manier moeten we over locaties en hun waarde gaan nadenken.”

Van efficiëntie naar zingeving

Die gedachtegang is vooral belangrijk als we naar de stad kijken. Een veelgehoord issue is dat er tegenwoordig te weinig ruimte in de stad is, zeker voor zorg. Volgens Bellemakers is dat niet per definitie waar. “Het gaat veel meer over het toevoegen van zingeving”, zegt ze. “We hebben een enorm gevarieerde groep zorgbehoevenden: kinderen van 8 jaar tot eenzame senioren en somatische klachten tot psychogeriatrische. Hoe maak je voor hun een plek waar ze zich thuis voelen? Misschien hebben we wel een hospice voor jongeren nodig, want als een twintiger kanker krijgt, wil hij nog steeds bier kunnen drinken. Op die manier moeten we ons bewust worden van de stad.”

De gedachte dat meer ruimte gelijk staat aan kwaliteit, komt volgens Bellemakers voort uit de afgelopen eeuw, waarin het traditionele gezin hoogtij vierde. Intussen realiseren we ons dat er een enorme pluimage aan doelgroepen is die andere waarden nastreven. “Toch zijn er nog maar weinig ontwikkelaars die bijvoorbeeld besluiten voorzieningen voor jong dementerenden te maken, bijvoorbeeld”, zegt Bellemakers. “Dat komt nog wel, net zoals dat we nu inzien dat ouderen vaak in hun stad willen blijven wonen.”

“Weet je wat het is?” sluit Bellemakers af. “Wij zeggen altijd dat bewoners een risico kunnen zijn, maar eigenlijk zijn wij het risico. Vaak past iets niet in onze processen, want we hebben alles al in een programma gegoten. Het gaat vaak natuurlijk over miljoenen, maar dan nog denken wij te vaak dat we weten wat mensen nodig hebben. We kunnen het niet alleen. Willen we echt goed handelen, dan moeten we luisteren naar mensen die op de locatie wonen, werken, spelen en leven. Een goede opdrachtgever is hierin zaligmakend.”

Oorspronkelijk verscheen dit interview in de editie van Stedebouw & Architectuur, thema Bouw & Zorg op vrijdag 24 februari. Het hele interview lees je hier.