Toekomst bouwen voor Zaporizja
Daryna Pasyuta is een ervaren stedenbouwkundige en ontwerper uit Kiev, Oekraïne. Ze kwam bij INBO in 2022 nadat ze de oorlog in Oekraïne was ontvlucht met haar zesjarige dochter. Vanuit INBO werkte ze de afgelopen jaren met Ro3kvit aan de wederopbouw van haar land.
Hoe kun je steden veerkrachtiger maken, zelfs tijdens de oorlog?
‘In onzekere en turbulente tijden werken oude methoden voor het creëren van stedelijke strategieën gewoon niet. We moeten met een plan komen dat haalbaar is wanneer middelen schaars zijn en je niet weet wat er morgen gaat gebeuren. Samen met Ro3kvit kijken we naar nieuwe methoden.’
Kun je uitleggen wat Ro3kvit is?
‘Ro3kvit betekent in het Oekraïens bloeien. Deze Oekraïense NGO is opgericht in 2022 als reactie op de verwoestingen die worden aangericht door de Russische militaire agressie. Het is een coalitie van meer dan 80 professionals uit Oekraïne en daarbuiten die zich verenigd hebben om kennis en methodologieën te creëren voor de wederopbouw van stedelijke en plattelandsgebieden en infrastructuur. Alle experts hebben ervaring met het ontwikkelen van projecten in Oekraïne of met planning na conflicten. Ten minste 60 procent van de teamleden is Oekraïens. Ze bestaan uit onderzoekers, ontwerpers, beleidsadviseurs en onderwijzers met achtergronden variërend van architectuur en stedenbouw tot sociologie en ecologie.’
Hoe ben je erbij betrokken geraakt?
‘INBO voelde een verantwoordelijkheid om Ro3kvit te ondersteunen, eenvoudig en effectief, waardoor ik de kans kreeg om bij te dragen aan de toekomst van Oekraïne. Het is belangrijk voor mij om iets te doen voor mijn land. Het is ook een zeer ecologische manier van ondersteuning vanuit INBO, omdat ik in de context blijf – ik werk met collega’s, de lokale bevolking, lokale autoriteiten – dit helpt om te voorkomen dat hoogopgeleide mensen uit Oekraïne vertrekken.’
Aan welk project werk je?
‘Ik werd uitgenodigd om lid te worden van het team dat de stedelijke visie voor Zaporizja aan het ontwikkelen is. Deze grensstad, zo groot als Rotterdam, ligt in het zuidoosten van Oekraïne, op slechts 30 kilometer van de frontlinie. Het is nu de thuisbasis van tienduizenden vluchtelingen uit door Rusland bezet Oekraïens gebied. Zaporizja is de stad waar ik ben geboren en waar mijn ouders nu wonen.’
Hebben stedelijke strategieën wel zin als de toekomst ongewis is door de oorlog?
‘Nou, allereerst vroegen we de stad hoe we konden helpen vanuit onze expertise. En toen we begonnen met het eerste overleg met de gemeente en de bewoners, kwamen er meer dan 100 mensen bijeen in Zaporizja om het te bespreken. In een schuilkelder natuurlijk, want de stad ligt onder voortdurende bombardementen van de Russen. Dus ja, de inwoners van Zaporizja zijn dapper genoeg om naar de toekomst van hun stad te kijken.’
Kun je de uitdagingen beschrijven waar de stad voor staat?
‘In Oekraïne hebben we te maken met dezelfde wereldwijde uitdagingen als jullie – migratie, de energiecrisis, de voedsel- en bevoorradingscrisis, inflatie, sociale polarisatie, ecologie – maar met een grotere moeilijkheid en intensiteit vanwege de grootschalige Russische invasie.’
‘In Zaporizja bijvoorbeeld, een frontliniestad met 700.000 inwoners, verliet een derde van de bevolking de stad op zoek naar een veiligere plek. Tegelijkertijd migreerden evenveel mensen naar Zaporizja vanuit de bezette gebieden. Dit leidde tot een grote huisvestingscrisis en problemen op het gebied van integratie, aanpassing en werkgelegenheid voor de ontheemden.
De economie van de stad moet zich ook aanpassen, aangezien Zaporizja een groot industrieel centrum is dat logistiek georiënteerd was en verbonden was met het industriële oosten van het land, dat nu gedeeltelijk door Rusland bezet is.’
Veel plannen die voor de oorlog zijn gemaakt, zijn niet meer relevant en moeten worden herzien om rekening te houden met de nieuwe realiteit. We proberen ook te begrijpen hoe we onmiddellijke behoeften kunnen combineren met verbeteringen op de lange termijn.
Het hebben van een strategie zal ook helpen bij het aantrekken van donoren en investeringen in de toekomst.
Is het niet moeilijk om in zo’n complexe context te werken?
‘Ja, de opdracht is moeilijk, de uitdagingen zijn enorm, de verantwoordelijkheid die we voelen is enorm. De Oekraïense samenleving ervaart de tragische gevolgen van de oorlog waar we nu mee te maken hebben. Het is belangrijk om met mensen samen te werken en naar verschillende stemmen te luisteren. We moeten zorgen voor participatie en betrokkenheid van het maatschappelijk middenveld bij besluitvormingsprocessen op alle niveaus van ons werk.’
Wat is de volgende stap, hoe kijk je naar de toekomst?
‘Ik heb besloten om terug te keren naar Oekraïne, ook al is de oorlog nog niet voorbij. Ik geloof dat ik als professional meer kan doen voor onze veerkracht als ik daar ben. Ik wil niet alleen plannen en aanbevelingen ontwikkelen, maar er ook samen met mijn mensen staan.
Ik hoop ook dat we in de toekomst onze professionele solidariteitssamenwerking met INBO en andere Nederlandse bedrijven kunnen voortzetten en er wederzijds voordeel uit kunnen halen.’
