maart
2024 Inzicht
Vluchtelingenopvang

Wisselende capaciteit? Wees flexibel!

Een passende woning vinden is niet alleen ingewikkeld voor starters en ouderen. Ook voor asielzoekers is het aantal opvangplekken dun gezaaid. Op de achtergrond werkt het COA hard aan de vaste en kwalitatieve opvangplekken. De capaciteit van bewoners wisselt, dus is flexibiliteit van het vastgoed belangrijk.

Hoe pak je zo’n project het beste aan? Dat vroegen we aan Maarten Schaepman, vastgoedregisseur van COA.

Achtergrond
INBO werkt met het Centraal Orgaan opvang Asielzoekers (COA) in Wageningen aan de uitbreiding en transformatie van een opvanglocatie. Het COA transformeert de opvanglocatie op een landgoed in de bosrijke omgeving van Wageningen. Nu is dat nog een plek van waaruit vluchtelingen een plek in een asielzoekerscentrum (azc) ergens in Nederland krijgen toegekend. Straks wonen hier asielzoekers voor langere tijd en dat betekent dat er meerdere faciliteiten nodig zijn. Ook krijgt de locatie een regiofunctie. Mensen van kleinere opvanglocaties kunnen hier straks naar de huisarts en onderwijs volgen.

Hoe ziet het flexibele gebruik er in de praktijk uit?
‘Bij de ontwikkeling van permanente azc’s creëer je toekomstwaarde als je rekening houdt met een volgende bestemming. We willen op de nieuwe opvanglocaties de woningen zo zelfstandig mogelijk maken: met een eigen woonkamer, keuken en badkamer. Bewoners zijn dan niet afhankelijk van anderen, in tegenstelling tot de oude situatie, waar bewoners een centrale keuken en gemeenschappelijke ruimte delen met anderen. In perioden dat er minder asielzoekers zijn, kun je in die zelfstandige woningen dus ook andere doelgroepen huisvesten, zoals starters, ouderen of studenten. De locatie ligt op fietsafstand van de campus van de Wageningen Universiteit.

Het loont om een permanent azc in de gemeente te vestigen, omdat het COA dan de middelen krijgt om echt te investeren in de gebouwen en de gemeenschap.’

Waar moet je nog meer aan denken?
‘We creëren plekken waar iedereen zich kan vinden, zowel in de gebouwen en daaromheen. De één zoekt geborgenheid, terwijl de ander liever een levendige plek opzoekt voor ontmoeting of sport.

Op dit moment is het landgoed afgesloten en het groen verwaarloosd. We knappen het landschap op en maken het toegankelijk voor wandelaars, fietsers en sporters. Zo kunnen veel meer mensen de ruimte en faciliteiten gebruiken dan alleen onze bewoners.’

‘Op alle niveaus van het ontwerp nemen we maatregelen die de biodiversiteit stimuleren.’

Wat is nu de grootste uitdaging voor COA?
‘Het aantal beschikbare opvangplekken en het krijgen van locaties voor permanente azc’s. Wij merken de gevolgen van de woningcrisis. Het is de taak van het COA om vluchtelingen in azc’s op te vangen terwijl zij hun asielprocedure afwachten. Helaas blijven mensen die al een verblijfsstatus hebben gekregen – de statushouders – langer in onze de azc’s omdat gemeenten nog geen woning beschikbaar hebben. Afhankelijk van het meetmoment wachten ongeveer 20 tot 30 procent van onze bewoners op een woning
vanuit de gemeente waaraan zij zijn gekoppeld. Soms ontstaat overigens het beeld dat statushouders alle beschikbare sociale huurwoningen toebedeeld krijgen, maar dat is niet zo. Het verschilt per gemeente, maar gemiddeld gaat 8 procent van deze woningen naar statushouders.

Het COA probeert daarom met dit soort projecten een oplossing te bieden voor zowel statushouders, als andere woningzoekenden. Op die manier houden wij draagvlak voor onze taak. Kortom: we proberen een onderdeel van de oplossing te zijn, niet onderdeel van het probleem.’

Wat adviseer je gemeenten die opvangplekken willen inrichten?
‘Zoek ongebruikte plekken in de stad waar nu geen vastomlijnd plan voor is. Maak woningen flexibel inzetbaar voor verschillende bewonersgroepen. Daarmee vergroot je het maatschappelijke draagvlak en draagt het vastgoed bij aan de woningopgave. Zorg voor openbaar en gedeeld gebruik van de faciliteiten, sportvelden en -toestellen.

Zo maak je ruimte voor integratie, verbinding en een inclusievere stad.’