November
2022 Inzicht
Samen wonen in een Knarrenhof

Hier wil ik oud worden

Op een zonnige zomerdag maakt INBO architect Trude Vroomen een rondje door het Knarrenhof in Gouda. Trude ontwierp met haar collega Olof Schonewille deze eerste gestapelde Knarrenhof voor ouderen in Nederland. Knarrenhof combineert hofjes van vroeger met het gemak van heden.

Op de begane grond staan de deuren wagenwijd open. Ervoor staan tuinmeubelsets en veel kleurige bakken bloemen volop in bloei. Op de bovengalerij zit een bewoner een boek te lezen op een comfortabele stoel. Een andere bewoner maakt een praatje met de buurman. ‘Dit is precies wat er met mooi weer gebeurt. Je spreekt elkaar in het voorbij gaan. De galerijen zijn zo breed dat iedere bewoner een eigen deel heeft en er genoeg loopruimte overblijft voor de andere bewoners. Zo ontmoet je elkaar vanzelf.’ Aldus bewoner Anne.

Het hof ligt middenin een bestaande woonwijk omringd door oude bomen, naast een school, met de buurtsuper om de hoek. Van buiten lijkt het misschien een gewoon appartementencomplex, maar dan kijk je bij de entree door het gebouw heen naar een grote gedeelde tuin. Trude is voor het eerst op bezoek in het complex waar de bewoners net een half jaar wonen. Knarrenhof voorvrouw Nel Sangers wacht Trude op en neemt haar mee naar de gedeelde tuin waar een rij enthousiaste bewoners staat te trappelen om haar hun huis te laten zien.

Te druk voor de hobbykamer

Bewoners Joop en Gerrie gaan van start. Trude krijgt een tour door hun huis en samen verwonderen ze zich over de ruimte in het appartement van 82 vierkante meter. Joop laat tevreden het washok zien. Dit was een van hun wensen bij het indelen van de plattegrond van hun huis. Bij de zelfbenoemde hobbykamer vertelt Joop dat hij daar nog een bureautje wilt maken. ‘Daar komt niets van terecht. Dan belt er weer iemand of je even kunt komen helpen met de bomen en dan ben je de sjaak, hè’, zegt Joop lachend met een knipoog.

Zo gaat het hier blijkbaar. Deze meeste bewoners kennen elkaar al van het intensieve participatietraject wat aan de totstandkoming van ieder Knarrenhof voorafgaat. Samen gaven ze vorm aan het gedeelde hofhuis, de tuin én aan hun eigen huizen. Met Joop en Gerrie heeft Trude het over de parkeerplaats die toch wel erg dicht op hun huis is. Op tekening zag dit er anders uit volgens de bewoners. Weer buiten zegt Trude: ‘In zo’n gesprek hoor ik dat mensen eigenlijk heel tevreden zijn. En je merkt ook dat de details ertoe doen: een hogere haag, inkijk bij de overburen, een te hoge drempel. Je moet echt vanuit hun beleving ontwerpen. Ik leer hiervan en neem deze lessen mee naar de overleggen met Knarrenhof en in volgende projecten.’

Zachte landing in het hof

Tevreden zijn de bewoners zeker, maar het is soms ook wennen. Bewoner Joop: ‘iedereen woonde jarenlang alleen en nu moet je elkaar vinden. We hebben 24 appartementen met allemaal verschillende mensen die er in wonen. Meningsverschillen horen er ook bij. Dan praat je met elkaar’. Dit is precies de kracht van Knarrenhof. Mensen zoeken elkaar op als daar behoefte aan is, maar er is ook veel privacy in het complex. Veel bewoners zijn alleenstaand of bezig met: wat als ik er alleen voor sta.

De gezamenlijkheid van een Knarrenhof biedt de veiligheid en het vertrouwen. Ouderen hebben daar behoefte aan als ze hun vertrouwde huizen verlaten voor een meer levensloopbestendige plek.

Stichting Knarrenhof speelt in op die behoefte. Volgens Trude lost Knarrenhof twee problemen op in de huidige woningmarkt. Daarvan is betaalbaarheid een belangrijke factor. In bijna alle hofjes zijn sociale huurwoningen. Koopwoningen worden onder de marktwaarde verkocht om het toegankelijk te maken voor mensen met verschillende inkomens. Bovendien is een Knarrenhof niet alleen voor ouderen een oplossing: iedere senior die verhuist veroorzaakt zeven verhuisbewegingen zodat uiteindelijk ook de starter profiteert. In de krappe woningmark is deze doorstroming heel welkom.

Zo zit Corrie in haar ruime huiskamer met overhoeks uitzicht over het water en het vele groen van de wijk. Ze vertelt dat ze met haar man Tom uit een heel groot huis om de hoek hier naartoe is verhuist. Corrie: ‘We zijn zo blij dat we hier in de buurt konden blijven! Het was lastig om ons grote huis met tuin achter te laten, maar om medische redenen hebben we toch de keus gemaakt. Tijdens de bouw liep mijn man elke dag langs de bouwplaats en dronk koffie met de opzichter. Zo was de overgang geleidelijk. En toen we hier kwamen wonen voelde het gelijk goed. Echt ons plekje.’

Knarrenhof is een initiatief van Peter Prak en Eerde Schippers (INBO). Het is een stichting die hofjes door heel Nederland realiseert. Knarrenhof bewoners wonen zelfstandig, maar ook samen. Zonder verplichtingen, maar met een helpende hand als iemand ziek is of een ander klusje heeft. Geen woongroep, maar een levendige gemeenschap met actieve senioren. Er zijn plannen voor hofjes voor jongeren met een beperking, meergeneratiehofjes en een 45+ hof.