Participatie in het aardbevingsgebied
Met de bodemdaling door de gaswinning zijn de huizen in de wijk Hart van Opwierde in Appingedam niet stabiel genoeg om bij een nieuwe aardbeving veilig te kunnen verlaten.
De bewoners kampten met de materiële, financiële en emotionele gevolgen en met onzekerheid over de afhandeling. Na jarenlange frustratie snakken zij naar een nieuw perspectief en onbekommerd wonen.
Toen werd besloten dat de bewoners nieuwe woningen zouden krijgen, vroeg dat om een uiterst zorgvuldige aanpak. Trude de Vroomen (architect-partner), Carin Timmermans (architect) en Arjan Wever (projectleider) van onze vestiging in Heerenveen vertellen over dit project.
Wat was precies de opdracht?
Trude: ‘Er worden 113 woningen gesloopt. De bewoners krijgen daar nieuwe huizen voor in de plaats, aangepast aan de eisen van nu. Wij kregen de opdracht om het ontwerp- en bouwproces voor de bewoners zo goed mogelijk te begeleiden.’
Hoe pakten jullie dat aan?
Carin: ‘Bij zo’n proces komen heel wat emoties en frustraties los. Dat vraagt dus om goeie soft skills en een persoonlijke benadering. De bewoners hebben grote behoefte om gehoord te worden en wij luisteren. En dan helpt het dat we zelf in het noorden wonen, Grunnegs proaten en weten wat er leeft.’
Trude: ‘Bij INBO hebben we veel ervaring met participatie. Nu bouwden we voort op een proces dat we eerder voor een sloop- en nieuwbouwproject in de Zuiderzeestraat in Lemmer hadden opgezet.’
Carin: ‘Zo ontwikkelden we de superconcrete en overzichtelijke Opwierder Routekaart. Daarmee weten de bewoners, alle partijen in de bouwcombinatie en de Nationaal Coördinator Groningen (NCG) van begin tot eind precies waar ze aan toe zijn.
Die duidelijke afspraken en strakke planning geven hen overzicht in het proces. Dat helpt de bewoners om weer te kunnen vertrouwen op een goeie afloop.’
Het proces en de planning zijn dus heel belangrijk. Hoe beheer je die zo goed mogelijk?
Carin: ‘We introduceerden twee collectieve ontwerpateliers. Eerst inventariseerden we alle woonwensen. Die vertaalden we voor de tweede ronde naar een keuzeboek voor de bewoners.
De vier verschillende typen woningen vormen de basis. De bewoners kiezen uit allerlei opties en combineren die.
Arjan: ‘Alle mogelijke combinaties van de bewonersopties checken we van tevoren op bouwkundige en regeltechnische maakbaarheid, zodat er geen vertraging in het proces komt. Door slimme engineering van het bewonerskeuzeboek zorgen we tijdens de individuele gesprekken voor een efficiënt en helder proces.’
Trude: ‘Daarna volgen nog drie gespreksrondes met individuele bewoners. Die vinden plaats in een voor hen opgezette showroom met mock-ups van badkamer- en keukenopstellingen uit het keuzeboek. Daar worden de woonwensen besproken aan de hand van het keuzeboek. Zo stellen zij zelf hun huis samen.
Na elk gesprek krijgen de eigenaren binnen 14 dagen een tekening van hun nieuwe huis.’
Arjan: ‘Uiteindelijk stellen de bewoners 113 verschillende woningen samen naar eigen wens en met behulp van de slimme engineering van het bewonerskeuzeboek. En dat allemaal binnen de planning.’
Is deze routekaart ook vaker toepasbaar?
Carin: ‘Ja, de routekaart is zeker prima toepasbaar bij participatieprojecten voor sloop-nieuwbouwwoningen. Hij heeft zich al goed bewezen: de betrokkenen vinden het fijn dat we nergens hoefden af te wijken van de uitgestippelde marsroute.’
Trude: ‘En het allermooiste is nog dat de bewoners, die zo’n zware tijd achter de rug hebben, weer naar de toekomst kunnen uitkijken.’
